Moederklas niet voor studerende moeders
Gisteren was ik aanwezig bij de Boost jonge moeders verwendag in Rotterdam, georganiseerd door het samenwerkingsplatform ‘Jonge Moeders Netwerk’ waarin professionals die met en voor jonge moeders werken, kennis delen en ontwikkelen. Dit netwerk is tot stand gekomen om de samenwerking tussen Rotterdamse professionals ten behoeve van jonge moeders en hun kinderen te bevorderen. Door kennis en knelpunten te signaleren en aan te pakken verbetert de samenwerking en daarmee ook de kwaliteit van het totale aanbod van de organisaties die werken met en voor jonge moeders in Rotterdam. Mooi!
Het verbaasde mij echter dat er weinig professionals, veelal social workers, op de hoogte waren van de invoering van het recht op zwangerschapsverlof voor mbo studentes en waarom dit recht nodig is. Hun cliënten hebben immers bijna allemaal met een mbo instelling te maken. Toen ik met enkele van hen sprak over de AGWB (Algemene Wet Gelijke Behandeling) begreep ik dat er sprake is van een ernstige blinde vlek.
Ik ben geschrokken van de verhalen van de moeders die op deze dag naar mij toe zijn gekomen. Sommige van hen hadden via social media al aangegeven graag met mij te willen spreken.
3 van de 7 moeders stonden te huilen omdat zij in de knoop liggen met onder meer het strenge regiem rondom de 80 of soms wel 100% aanwezigheidsplicht en de benadering vanuit school. Een moeder had al een brief ontvangen met een dreiging van een BSA (Bindend Studie Advies, of lees; je mag deze opleiding niet afmaken, sterker nog, je mag deze opleiding nooit meer volgen) omdat zij te veel verzuim zou hebben. Maar wanneer haar verzuim een gevolg is van haar zwangerschap, bevalling of de zorg voor een ziek kind, dan mag dit conform de AWGB helemaal niet geregistreerd worden als ongeoorloofd verzuim omdat dit anders een indirecte vorm van discriminatie op grond van geslacht oplevert.
Deze jonge moeders lopen op hun tenen, de druk is hoog, ze moeten presteren en aanwezig zijn ongeacht wat, er worden geen uitzonderingen gemaakt. Een moeder staat t huilen met haar mobiel in handen en zegt, “ik mag mijn mobiel niet mee in de klas nemen, ik heb geprobeerd uit te leggen dat ik bereikbaar moet kunnen zijn voor als er iets is met mijn zoontje, ik ben de enige die hij heeft maar daar had ik volgens de docent maar eerder aan moeten denken”.
Ik kan goed begrijpen dat instellingen van de discipline zijn als methode. Dat kan voor velen de juiste aanpak zijn, met name voor de studenten die geen zin in school hebben, lopen te lanterfanten, om de haverklap het huiswerk niet af hebben of nog thuis bij hun ouders wonen en geen verantwoordelijkheden kennen. Maar dit werkt niet voor studerende moeders, zij weten heel goed waarvoor zij een opleiding volgen, hun kindje is juist hun drijfveer. Het zijn vrouwen die vaak in hun eentje de zorg voor één of meerdere kinderen dragen. Die zorg, maar ook een zwangerschap of bevalling is onlosmakelijk verbonden aan het vrouw-zijn, daar moeten alle instellingen rekening mee houden. Het krijgen van en of zorgen voor kinderen zouden de onderwijskansen niet in de weg mogen staan.
Een van de moeders had zich aangemeld voor de moederklas van het Zadkine maar hiervoor is zij afgewezen omdat zij mbo3 wil volgen en de moederklas is een entree opleiding, mbo1 dus.
Op de website van Zadkine staan de volgende extra mogelijkheden benoemd:
– kleine klassen;
– extra begeleiding gericht op het combineren van moederschap met een opleiding;
– extra kookles, waarbij eten wordt gekookt voor het gezin;
– goede samenwerking met het kinderdagverblijf en gegarandeerde kinderopvang bij nabij gelegen kinderdagverblijf.
– veel extra begeleiding;
Na het behalen van je diploma word je nog begeleid. Wat fijn is, is dat je medestudenten ook allemaal (jonge) moeders zijn. Zo deel je ervaringen en help je elkaar.
Mooi….maar de moederklas is dus niet voor iedere moeder toegankelijk die bij Zadkine een opleiding moet gaan combineren met de zorg voor een kind. Maar waarom beperkt de moederklas of al deze extra mogelijkheden zich in vredesnaam enkel tot niveau mbo1?
De betreffende moeder die zich hiervoor had opgegeven heeft aan al deze extra mogelijkheden net zo goed behoefte maar kan hier geen gebruik van maken. Behalve de nabij gelegen opvang dan, daar mag iedere student gebruik van maken. Maar misschien heeft deze moeder wel kinderen die naar de basisschool gaan, wat dan? Mag zij dan later komen omdat zij haar kind zelf naar school wilt brengen of genoodzaakt is om zelf te brengen? In de moederklas is dat geen probleem maar zit je in een andere klas, is het jouw probleem en moet je het zelf uitzoeken.
Of je nu een mbo1, 2, 3 of 4 volgt, óók dan zul je de opleiding moeten zien te combineren met de zorg voor kinderen.
Daar komt nog eens bij dat zij nu in haar opleiding voortdurend opmerkingen te horen krijgt als “kom op, jij bent geen moedertje uit de moederklas, dit is mbo3” .
De behoefte aan extra mogelijkheden heeft niets met niveau te maken. Noch met leeftijd. Maar alles met de Algemene Wet Gelijke Behandeling en vrouwenrechten. En het zou dan ook niet moeten gaan om extra mogelijkheden maar eerlijke en gelijke onderwijskansen voor alle vrouwen met kinderen, ongeacht leeftijd, opleidingsrichting of niveau.
Wanneer mbo instellingen nu gewoon eens het advies van het College voor de Rechten van de Mens op zouden volgen en uitzonderingsclausules in het schoolbeleid, studentenstatuut en OER (onderwijs- en examen reglement) zouden vastleggen rondom zwangerschap, bevalling en studenten met een zorgplicht voor kinderen, dan zijn daarmee de vrouwenrechten geborgd in beleid. Dat schept niet alleen duidelijkheid voor alle partijen maar kunnen alle moeders, alle vrouwen met kinderen gewoon mee doen en regulier onderwijs volgen.
En eventueel aangevuld met extra begeleiding, indien nodig en gewenst. Die extra begeleiding zou niet vanuit school opgelegd moeten worden enkel vanuit de mis-opvatting dat alle studerende moeders tienermoeders zijn die hun zaakjes niet op orde zouden hebben. Wat een stigmatisering en paternalisme om te denken dat alle jonge moeders extra kooklessen of opvoedingsondersteuning nodig hebben! En dat terwijl zij misschien enkel een tijdelijk aangepast studierooster nodig hebben of zoekende zijn naar een ruimte om te kunnen kolven.
Een tienermoeder kan ook een studerende moeder zijn maar een studerende moeder is niet per definitie ook een tienermoeder. Dus ga daar dan ook niet standaard van uit. Maar al zou het een tienermoeder zijn dan wil dat ook nog niet zeggen dat zij per definitie hulpverlening nodig heeft. Maar dat is wel het beeld wat geschetst is in de opleiding tot social worker. Zij hebben geleerd dat tienermoeders vaak problemen hebben op meerdere leefgebieden dus dat is het beeld wat is ontstaan.
Die zogenaamde extra mogelijkheden en waar de kolfruimte zit en of deze ook toegankelijk is voor studenten, om maar wat te noemen, zijn gewoon zaken die vastgelegd dienen te worden in beleid. Net als voor studenten met een beperking en topsporters. Want zeg nou zelf, moederschap en studie combineren ís topsport, wat wel een beetje meer respect verdiend en aangemoedigd mag worden.
Wanneer dergelijke uitspraken en indien uitsluiting, gebaseerd is op eigenschappen/kenmerken die onlosmakelijk te maken hebben met het zijn van vrouw en of moeder, is er sprake van gender discriminatie. Daarvoor is niet nodig dat dit welbewust gebeurd, het kan ook het gevolg zijn van op het eerste gezicht neutrale regels. Het is dus ook in het belang van de instelling om uitzonderingsclausules op te nemen in het beleid en hun eigen zaakjes eerst op orde hebben.
Daar zouden juist bij uitstek de social workers zich hard voor kunnen maken want dat zal leiden tot structurele verbeteringen voor de positie van deze jonge vrouwen en bevordert op duurzame wijze de samenwerking met professionals ten behoeve van jonge moeders en hun kinderen. En laten we eerlijk zijn, signaleren en belangenbehartiging is immers een kerntaak van het social work. Maar dan moet men genderdiscriminatie wel kúnnen herkennen door kennis genomen hebben van de Algemene Wet Gelijke Behandeling en dát zit nou net niet in het curriculum van de opleiding tot social worker of docent.
Wij hebben niet alleen een aanbod voor de scholen of voor moeders die een opleiding willen combineren met de zorg voor hun gezin. Ook voor professionals die werkzaam zijn met of voor jonge moeders hebben wij een aanbod van workshops over hoe het zit met zwangerschapsverlof, gelijke behandeling van jonge moeders die een mbo opleiding willen volgen en wat dan wél werkt in de begeleiding van deze groep. Ik kom meer dan graag inzichten delen op dit vlak.